-
1 асылына төшөнөп
тщательно -
2 асылына төшөнөү
дознаться; разуметь -
3 эштең асылына төшөндөрөү
ввести в суть вопроса -
4 эштең асылына төшөнөү
разуметь дело -
5 разуметь
1. несов. что; уст.аңлау, төшөнөү, фәһемләү, асылына төшөнөү2. несов.подразумеватькүҙ уңында тотоу, әйтергә теләү, әйтеп ҡалдырыу -
6 асыл
1. прил.1) и́стинный, по́длинный, настоя́щий (смысл высказывания, цена кого, чего-л.) гла́вный; имеет тж. индивидуальные переводыяшәүнең асыл мәгънәсе — и́стинный смысл жи́зни (существова́ния)
килүебезнең асыл сәбәбе — по́длинная причи́на на́шего прихо́да
асыл мәсьәлә бу түгел — гла́вный вопро́с (заключа́ется) не в э́том; суть вопро́са не в э́том
2) филос. суще́ственный; су́щностныйәйбернең асыл үзлеге — су́щностное сво́йство предме́та
3) (и́стинно) благоро́дный, благоро́днейший, и́стинный, замеча́тельный, настоя́щий, прекра́сный, прекра́снейший, превосхо́днейший, золото́й, бесце́нный, преле́стнейший ( о человеке)асыл идеаллар — благоро́дные идеа́лы
асыл киңәш — золото́й сове́т
4) замеча́тельный, бесце́нный, прекра́сный, прекра́снейший, драгоце́нный, драгоце́ннейший, ценне́йший, превосхо́днейший, золото́й, преле́стнейший (о деревьях, цветах и т. п.); кра́сныйасыл агачлар — замеча́тельные дере́вья; дере́вья ценне́йших поро́д
алманың асылын корт ашый — (посл.) золото́е я́блоко че́рви то́чат (когда внешне здоровый или красивый человек оказывается больным и т. п.)
5) перен. и́стинный, настоя́щий, по́длинныйаның асыл йөзе — его́ по́длинное лицо́
6) см. асыл затлы 2), 3)7) устар.; фольк. благоро́дный; бати́стовый, шёлковый, кра́сный (о материи, тканях, мануфактуре)2. сущ.1) су́щность ( материи); суть, существо́ (факта, дела, проблемы, вопроса); и́стинный (по́длинный) смыслүзенең асылы буенча — по свое́й су́ти
фәнни ачышның асылы — суть нау́чного откры́тия
дәүләтнең сыйнфый асылы — кла́ссовая су́щность госуда́рства
2) (и́стинное, по́длинное, настоя́щее) лицо́ ( кого)кешенең асылы эштә беленә — (и́стинное) лицо́ челове́ка познаётся в де́ле
3) филос. су́щность4) устар.; фолькл. благоро́дная мате́рия (ткань); бати́ст, шёлк, бати́стовая (шёлковая) мате́рия (ткань)күлмәклек асыл алу — купи́ть бати́ста на пла́тье
••асыл сөяк зур булмас — мал золотни́к, да до́рог; мал, да уда́л; хоро́шего понемно́жку
асылга төрү — оде́ть (разоде́ть, наряжа́ть/наряди́ть) в шелка́; бога́то разоде́ть
асылына кайту — возвраща́ться (возврати́ться, верну́ться) к своему́ и́стинному состоя́нию; станови́ться/стать сами́м собо́й; обрета́ть/обрести́, раскрыва́ть/раскры́ть своё и́стинное лицо́
- асыл зат- асыл затлы
- асыл кош
- асыл мал
- асыл нөсхә
- асыл сыйфат
- асыл токым
- асыл таш
- асыл сөяк
- асыл сөякле -
7 асылыну
возвр. от асу1) ухва́тываться/ухвати́ться, схва́тываться/схвати́ться, хвата́ться, цепля́ться, уцепля́ться/уцепи́ться (за кого, что) (за ветку, за турник); зацеплят́ься/зацепи́ться (за кого, что); повиса́ть/пови́снуть (на ком, чём) (на турнике, ветке, лестнице, на чьих-л. руках, шее); ве́шаться редко (на что, кого)боҗрага асылыну — уцепи́ться за кольцо́
асылынма миңа — не ве́шайся на меня́
2) све́шиваться/ све́ситься, переве́шиваться/переве́ситься (через перила, через борт чего-л.)3) провиса́ть/прови́снуть (о телеграфном проводе, полотне раскладушки, кармане и т. п.); обвиса́ть/обви́снуть; отвиса́ть/отви́снуть; оття́гиваться/оттяну́ться || провиса́ние4) ве́шаться/пове́ситься; уда́вливаться/удави́ться, дави́тьсяасылынсаң асылын агачның асылына — посл.; шутл. е́сли ве́шаться, то лу́чше на благоро́дном де́реве (т.е. на случай неудачного исхода выбирай цель поважнее)
•- асылынган хәлдә
- асылынып калу
- асылынып торган
- асылынып тора торган
- асылынып тору
- асылынып төшү
- асылынып үлү
- асылынып үлгән кеше -
8 идеалистик
прил.идеалисти́ческий, идеалисти́чныйтормышның асылына идеали́стик караш — идеалисти́ческий взгляд на жи́знь
чынбарлыкны идеали́стик аңлау — идеалисти́ческое понима́ние действи́тельности
-
9 мәсьәлә
сущ.1) вопро́с, пробле́ма; зада́чааграр мәсьәлә — агра́рный вопро́с
азык мәсьәләсе — продово́льственная пробле́ма
мәсьәләнең асылы — суть (су́щность) вопро́са
2) мат. зада́чамәсьәлә бирелмәсе — да́нные зада́чи
мәсьәләләр җыентыгы — сбо́рник зада́ч; зада́чник
••мәсьәләнең асылына төшенү — смотре́ть в ко́рень
-
10 асыл
асыл Iар.1. высокородный, благородный;асыл чором мой благородный друг;асыл эмгек благородный труд;асыл тукумдуу чистопородный, породистый;асыл тукумдуу жылкы породистые кони;2. драгоценный камень, перл;асыл таш драгоценный камень, самоцвет;акыл - баштан, асыл - таштан погов. ум - в голове, а самоцветы - среди камней;кылыгы жакшы боз балдар булу кымбат асылдай стих. парни добронравные подобны дорогим самоцветам;3. дорогие одеяния; вещи из дорогих тканей;Айкелүмдүн барында асылды жыйдым кийизче фольк. когда был жив Великодушный (Манас), я приобретала дорогие ткани как войлоки (для меня это было так же просто);асыл буюм драгоценности;асылым ласк. моя дорогая;жалындап сүйгөн асылым моя дорогая, горячо любимая;асыл кайран то же, что эсил кайран (см. эсил);асыл башыңыз саламат журөбү? как ваше драгоценное здоровье?өмүрдүн асылы лучшая пора жизни;элсизде жүрүп өткөрдүм өмүрдүн жаштык асылын фольк. лучшую пору своей жизни - свою молодость - я провёл вдали от родного народа.асыл IIар. южн., редко сев.1. урожай;какыр жерди күлдөтүп, асылына мол баткан стих. приведя сухую землю в цветущее состояние, он получил богатый урожай;эгинди жакшы баккан жана жерден асыл алуу жумушуна машыккан киши человек, который хорошо ухаживает за посевами и который научился получать от земли урожай;2. перен. результат, продукт;аракет арбып, асыл аз старался много, а результат малый.асыл- IIIвозвр.-страд. от ас- IV1. повеситься; быть повешенным;асылсаң, асыл жыгачка асыл- погов. если вешаться, то повесься на благородном дереве; умирать, так с музыкой;2. перен. приставать, нападать;мага асылба не приставай ко мне;асылып сура- просить настойчиво, неотвязно; приставать с просьбой;асылган ууру алмайынча койбойт погов. приставший вор (уж если вор пристал) не оставит, пока не возьмёт (пока не украдёт);...абада асылып калды...повис в воздухе. -
11 в корень смотреть
-
12 войти
сов.( во что)1) керү2) ( уместиться) сыю, сыеп бетү3) ( с чем) (обратиться) керү, мөрәҗәгать итү4) ( вникнуть) асылын аңлау, төшенү•- войти во вкус
- войти в доверие
- войти в жизнь
- войти в историю
- войти в колею
- войти в курс
- войти в положение
- войти в привычку
- войти в силу
- войти в строй -
13 добраться
сов.; разг.1) ( до кого-чего) барып (килеп, кайтып) җитү2) перен. ( до чего) ирешү, төшенү, табу, барып җитү -
14 модифицировать
сов.; несов.( что), книжн. модификацияләү, үзгәртү, үзгәреш кертү ( предметның асылына кагылмыйча формасын үзгәртү) -
15 поверху
нареч; разг.1) өстән, өске яктан2) перен. өстән генә, асылына төшенеп тормастан -
16 ходить вокруг да около
мәсьәләне аңлап җиткермәү, мәсьәләнең асылына төшенеп җитмәү -
17 бюрократ
мбюрократхеҙмәт вазифаһын, асылына төшмәй, формаль рәүештә генә башҡара торған кеше -
18 бюрократизм
1. мбюрократлыҡхалыҡ мәнфәғәтен иҫәпкә алмай, иҙеүселәр синыфы ихтыяжын ғына күҙәткән дәүләт идараһы2. мбюрократлыҡмәсьәләнең асылына инмәй, формаль яғын ғына өҫтөн ҡуйып эшләү ысулы -
19 ввести
1. сов.кого-чтоиндереү, керетеү, индереп (керетеп) ебәреү2. сов.кого-чтовключить в составиндереү, теркәү3. сов. чтовлить, впуститьиндереү, ебәреү4. сов.кого-чтововлечьбутау, яңылыштырыу, аҙаштырыуввести в заблуждение — яңылыштырыу, бутау
5. сов. чтоустановитьиндереү6. сов. в сочет. с сущ. и предлогом `в`индереп ебәреү, килтереү, эшләй башлатыу, сафҡа индереү, файҙаланыуға тапшырыуввести в действие — хәрәкәткә килтереү, эшләй башлатыу
-
20 дознаться
сов.; разг.һорашып (төпсөнөп) белеү, асылына төшөнөү
- 1
- 2
См. также в других словарях:
административ — с. Администрациягә бәйләнешле 2. рәв. күч. Формаль, эшнең асылына төшенмичә, бюрократларча … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
бюрократ — 1. иск. Идарә системасындагы зур дәрәҗәле түрә 2. Төп игътибарны рәсми кәгазьләргә, эшнең формаль ягына биреп, эшнең асылына зарар китерүче хезмәткәр (җитәкче) … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
бюрократия — 1. Идарә системасы: гадәттә халыктан аерылган идарә аппараты 2. күч. Төп игътибарны эшнең асылына бирмичә, рәсми формаль ягына юнәлтеп идарә итү системасы … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
искәнү — 1. Үзалдына иснәп йөрү; берәр нәрсәнең исен сизәргә тырышу 2. күч. Яшерен күзәтеп, берәр нәрсәнең эзенә, серенә, асылына төшенергә тырышу, сагалау, көтеп йөрү 3. Иснәү (3) … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
иснәнү — 1. Үзалдына иснәп йөрү; берәр нәрсәнең исен сизәргә тырышу 2. күч. Яшерен күзәтеп, берәр нәрсәнең эзенә, серенә, асылына төшенергә тырышу, сагалау, көтеп йөрү 3. Иснәү (3) … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
органик — с. 1. Составында углерод булган органик матдәләр 2. Хайван һәм үсемлек организмнары таркалу нәтиҗәсендә барлыкка килгән органик ашлама 3. күч. Нәр. б. асылына, нигезенә кагылышлы; эчке, табигый. табигый рәвештә. ОРГАНИК ХИМИЯ – Химиянең углеродлы … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
өстән-өстән — рәв. Аннан моннан, җиңелчә; нечкәләп, төпченеп тормыйча. Очраклы фактларга гына таянып, эшнең асылына кереп тормыйча … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
принципиаль — (ПРИНЦИПИАЛЬЛЕК) – с. 1. Принциплар белән бәйле, принципларга нигезләнгән, предметның асылы белән бәйле. Нәр. б. асылына кагыла торган. Нигездән, асылдан 2. Билгеле бер принципларга гына таянып эш итә, шулардан читкә тайпылмый торган … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тәҗрибә — 1. Тормыштан, практик эшчәнлектән һ. б. ш. алган белемнәр, күнекмәләр, өйрәнмәләр җыелмасы. Тормышны үз башыңнан кичереп танып белү хәле 2. Материалистик философиядә: кешенең тышкы табигать белән үзара тәэсир итешүе, бәйләнеше процессында алынган … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
техницизм — 1. Берәр эшнең техник ягы белән аның асылына, эчтәлегенә зыян китерерлек дәрәҗәдә мавыгу 2. Нәфис әдәбиятта техниканы тасвирлау белән мавыгу … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
төпченүле — с. 1. Мәсьәләнең асылына төшенергә, бөтен ваклыкларына кадәр аңларга тырышуны белдерә торган 2. Шундый тырышлыкны таләп итә торган бу бик төпченүле хезмәт … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
